“Bizim hareketimiz mesuliyet hareketidir; davamız hayata uymak değil, hayatımızı hakka uydurmaktır… Kırk sene öğretmenlik yaptım, mâbede nasıl girdimse sınıfa da öyle girdim”.
7 Kasım 1907’de İstanbul Süleymaniye’de doğan Akademisyen, yazar ve fikir adamı Nurettin Topçunun ilk nüfus kaydındaki ismi Osman Nuri’dir. Nurettin Topçu baba tarafından Erzurumludur. Ailesi Topçuzâdeler olarak bilinir. Annesi ise Kemaliyeli olan Kasap Hasan Ağa’nın kızı Fatma Hanımdır.
Altı yaşında Bezmiâlem Valide Sultan Mektebi’nin ana kısmına başladı. 1922’de Büyük Reşid Paşa Numune Mektebi’ni bitirdi ve bu yıllarda, Mehmed Âkif’in bazı şiirlerini talebelerine ezberleten Türkçe muallimi Nâfiz Bey sayesinde Mehmet Akif’e karşı hayat boyu sürecek bir sevgi kazandı. Orta öğrenimini Vefa İdâdîsi, Lise tahsilini ise İstanbul Erkek Lisesi Edebiyat Bölümünde 1928 yılında tamamladı.
Liseden mezun olan Topçu, Avrupa’da tahsil için sınavlara girer ve kazanır. 1928’de Fransa’ya gider. Önce Bordeux Lisesi’ne nakledilir. İlk yazı denemelerini üye olduğu Sosyoloji Cemiyeti’ne gönderir. Moris Blondel’i bu lise döneminde tanır. Daha sonra mektuplaşırlar. Burada psikoloji sertifikasını verir. İki sene sonra Strazbourg’a geçer. Üniversitede felsefe tahsil eder. Ahlâk kurlarını tamamlar ve sanat tarihi lisansı yapar.
Topçu’nun Avrupa’daki hayatı okul, ev, kütüphane çerçevesi içinde geçer. Ancak hafta tatillerinde derneklerin tertip ettikleri toplantılara gider. Bu dönemde Tasavvuf tarihçisi Luis Massignon ile tanışır. Dr. Adnan Adıvar’ın Türkçe dersi verdiği Masignon’a daha sonra bu dersi Topçu verecektir. Strazbourg’da doktorasını hazırlayan Topçu, “İsyan Ahlakı” isimli doktora tezini Sorbon’da verir.(Conformisme et révolte). Bu üniversitede felsefe doktorası veren ilk Türk öğrencidir. Bu tez Paris’te 1934’de kitap halinde yayınlanır. 1990 yılında da tıpkı baskısı Kültür Bakanlığı’nca Ankara’da yapılır.
1934’de yurda döner. Yurda döndükten sonra H. Avni Ulaş’ın kızı Fethiye Hanım’la evlenir. Galatasaray Lisesi’nde felsefe öğretmeni olarak görev alır. Ancak Lise Müdürü Behçet Bey’in, Haziran imtihanından geçmesini istediği altı kişilik bir öğrenci listesini Topçu’ya teklif etmesi ve Topçu’nun bu teklife karşı “Eğer bunlar çalışkan talebelerse elbette geçerler”‘ cevabını vermesi neticede ise talebelerin bir kısmının sınavda başarısız olması ile Topçu’nun tayini İzmir’e çıkartılır…
Nurettin Topçu Hareket Dergisi’ni İzmir’de 1939’da yayımlar. Dergi İstanbul’da basılır. Hareket’te yayınlanan “Çalgıcılar yine toplandı” isimli yazıdan sebebiyle açılan soruşturmayla Denizli’ye sürgün edilir. Denizli’de Said-i Nursi ile tanışır, mahkemelerini takip eder. Daha sonra Haydarpaşa Lisesi’ne tayin edilir. Bir müddet sonra da Vefa Lisesi’ne geçer. 27 Mayıs 1960’a kadar uzun yıllar Robert Kolej’de felsefe ve sosyoloji okutur ve 27 Mayıs’tan sonra devrim aleyhtarı bulunarak buradaki görevine son verilir. Ayrıca bir süre Edebiyat Fakültesi’nde Hilmi Ziya Ülken’in kürsüsünde eylemsiz-doçentlik yapar, “Bergson” konusunda doçentlik tezi hazırlar ancak kendisine kadro verilmez.
Çocukluk arkadaşı Sırrı Bey vasıtayısla tanıdığı devrin manevi büyüklerinden, Nakşî şeyhî Abdûlaziz Bekkine Efendi’ye intisap eder. Topçu, Celâl Ökten Hoca dan da İslâmî ilimler yönünden faydalanır. Daha sonra İmam-Hatip okullarının kuruluşu sırasında Celâl Hoca ile mesai arkadaşlığı yapar. Son olarak İstanbul Lisesi’ne tayini çıkan Topçu buradaki görevinden 1975’de emekli olur.
Nurettin Topçu 1975’te vefat etti. Fatih Camii’nde kılınan namazdan sonra Topkapı’da Kozlu Mezarlığı’na Abdülaziz Efendi’nin yanına defnedildi. Allah Rahmet Eylesin(Fatiha).
Eserleri: İsyan Ahlakı, Yarınki Türkiye, İslam ve İnsan, Ahlak Nizamı, İradenin Davası, Mehmed Akif, Felsefe, Büyük Fetih, Bergson, Amerikan Mektupları Düşünen Adam Aranızda, Ahlak, Devlet ve Demokrasi, Sosyoloji, Millet Mistikleri, Psikoloji, Mantık, Mevlana ve Tasavvuf, Reha, Kültür ve Medeniyet, Taşralı, Varoluş Felsefesi Hareket Felsefesi, Var Olmak, Türkiye’nin Maarif Davası.